فکر می‌کنم نیازی نباشد کسی به ایرانیان بگوید که تورم چیست. این پدیده اقتصادی به دلایل مختلف دهه‌هاست مهمان جیب‌های ما شده است. بنظر می‌رسد به این زودی هم قصد رفتن ندارد. در شرایط تورمی سطح عمومی قیمت‌ها بسرعت افزایش می‌یابد. ما میبینیم که هرروز یا هرماه نسبت به قبل باید مبالغ بیشتری برای کالا یا خدمات مشابه بپردازیم. این احتمالا دقیقترین تعریف تورم باشد. بااینحال همین که به دنبال پاسخ به این پرسش باشیم که در شرایط تورمی چی بخریم و چگونه سرمایه گذاری کنیم، نشان می‌دهد که قرار نیست تسلیم و قربانی این پدیده شوم اقتصادی باشیم.
تورم چیست و چگونه با آن مواجه شویم؟
بهترین خرید و سرمایه‌گذاری در دوران تورم
عموما هدف از سرمایه‌گذاری را افزایش توان خرید در آینده می‌دانند. اما در دورانی که نرخ تورم بالاست، هدف مهمتر از سرمایه گذاری حفظ ارزش و قدرت خرید پول است. البته از طرف دیگر مطلقا اینطور نیست که در دوران تورم هرچه بخریم مفید باشد. در برخی موارد به علت شرایط آن بازار خاص، مداخلات دولتی، شرایط جامعه و … ممکن است کالای سرمایه‌ای ما از رشد در بازار جا بماند. بنابراین برای اینکه بدانیم آیا سرمایه‌گذاری و خرید ما مفید بوده‌است یا خیر، باید در انتهای سال رشد آن را با نرخ تورم آن سال بسنجیم. در ادامه به معرفی بازار‌ها و کالا‌هایی می‌پردازیم که در هنگام تورم رشد خوبی دارند و می‌توانند خرید و سرمایه‌گذاری مناسبی باشند:
خرید طلای آبشده
قطعا شنیده‌اید که قیمت طلا در طول سال افزایش می‌یابد. البته این حرف به این معنا نیست که هم اکنون به طلافروشی رفته و تمام موجودی حساب بانکی خود را خرج خرید جواهرات نمایید. اینجا منظور حتی خرید جواهرات هم نیست. آنچه می‌تواند سپر ما در برابر تورم باشد خود طلا یا بعبارتی طلای آبشده است. قیمت طلای آبشده تحت تاثیر قیمت دلار و انس جهانیست. قیمت جهانی انس براساس مسائل کلان بین المللی تعیین می‌شود و قیمت ریالی آن تحت تاثیر تورم بالا قطعا تغییر خواهد کرد. یکی از بهترین پیشنهادات برای سرمایه‌گذاری و خرید طلا در دوران تورم، خرید ماهانه با مبالغ ثابت است. همچنین می‌توانید با محاسبه قیمت تعادلی طلا آبشده موقعیت‌های خوب خرید را تخمین بزنید.
خرید سکه طلا
همانطور که گفتیم تمام اقسام و منسوجات طلا نمی‌توانند چتر مناسبی برای درامان ماندن از تورم باشند. انواع سکه اعم از سکه کامل، نیم، پارسیان و … حاوی مقدار مشخصی طلا هستند که می‌توانند ارزش پول شما را در هنگام تورم حفظ نمایند. بااینجال در نظر داشته باشید که خرید سکه از طریق سامانه‌های دولتی می‌تواند مشمول مالیات باشد. همچنین در تعیین قیمت سکه اطلاع از حباب و محاسبات آن بسیار مهمتر از خرید طلای آبشده است و ایراد آن اینست که نمی‌توان با هر مبلغی آن را تهیه نمود.
انواع ارز و ترجیحا دلار
خرید ارز‌های خارجی و در صدر آنها دلار یکی از بهترین خرید‌ها برای سرمایه گذاری در دوران تورم است.همانطور که گفتیم تورم در واقع گران شدن کالا و خدمات نیست، بلکه این واحد پول کشور دچار تورم است که ارزش خود را از دست می‌دهد. در این میان ارز‌های خارجی کشور‌هایی که تورم کمتری دارند می‌تواند به حفظ ارزش پول ما کمک کند. دلار بعنوان مهمترین ارز دولتی جهان قطعا اولین اتتخاب خواهد بود. برای تخمین ارزش واقعی دلار روشهای مختلفی وجود دارد. بعنوان مثال برخی کارشناسان میزان رشد آن در سال را حدفاصل تورم ایران و آمریکا می‌دانند. در هنگام خرید دلار از دلالان باید مراقب تقلبی نبودن اسکناس‌ها باشید همچنین در نظر داشته باشید که خرید دلار ممکن است پیامد‌های مالیاتی داشته باشد.
زمین و مسکن
اگرچه تعداد محدودی از کشور‌های جهان تورم بیشتر از ۲۰ درصد دارند، رشد قیمت زمین مسکن تقریبا در تمام کشور‌های دنیا درحال تبدیل شدن به یک مسئله مهم است. دلیل آن هم اینست که این کالاها در سطح بین الملل غیر قابل تجارت هستند. یک کشور در صورت کمبود برنج می‌تواند آن را وارد کرده و رشد قیمت را کنترل نماید اما زمین‌های قابل سکونت در اطراف شهر‌های مهم جهان میزان ثابتی هستند. به همین دلیل است که خرید زمین و ملک تقریبا در تمام جهان یک سرمایه‌گذاری عاقلانه و خریدی ضد تورم محسوب می‌گردد. البته در نظر داشته باشید اینطور نیست که هر زمین یا ملکی بازدهی عجیب و سنگینی داشته باشد. خطرات بسیار زیادی در کمین بی اطلاعی خریداران ملک هستند که می‌توانند صدمات جبران ناپذیری وارد نمایند.
کالا‌های مصرفی که واردات آنها ممنوع می‌شود.
همانطور که گفتیم تورم به معنای افزایش سطح عمومی قیمت‌هاست. بااینحال برخی موارد می‌توانند بیشتر از نرخ تورم، سود ایجاد نمایند. در اقتصاد‌هایی نظیر ایران دولت‌ها به دلایل مختلف ممکن است دست به ممنوعیت واردات برخی کالاها بزنند. از آنجایی که میزان تقاضا محصول همواره ثابت است و با ممنوعیت واردات عرضه افت می‌کند، این محصولات رشد قیمت سنگینی را تجربه خواهند نمود. این رشد قیمت و کمبود عرضه حتی ممکن است محصولی مانند خودرو را از یک محصول مصرفی به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل نماید. بااینحال باید نقد شوندگی و همچنین ریسک توقف ممنوعیت را در هنگام خرید در نظر بگیرید.
سهام شرکت‌های بورسی
قطعا خرید سهام شرکت‌های بورسی می‌تواند یک سرمایه گذاری عالی در دوران تورم باشد. شما با این روش می‌توانید در سود شرکت‌های بزرگ سهیم باشید همچنین از افزایش قیمت سهام آنها نیز منتفع گردید. بااینحال این سرمایه‌گذاری می‌تواند شیرین یا تلخ باشد. درک اینکه سهام چه شرکتی برای خرید در چه زمانی مناسب است درواقع بسیار سختتر از محاسبه قیمت تعادلی طلا، سکه و دلار است. برای یک خرید سودمند در بورس باید بتوانید میزان سود آوری آن را ازروی گزارشات مالی تحلیل نمایید. همچنین آینده آن صنعت، فرصت‌ها و تهدید‌هایی که در مسیر سود آوری آن قرار دارند نیز بسیار در موفق بودن خرید شما در زمان تورم تاثیر گذار هستند.
باید‌ها و نباید‌های خرید و سرمایه‌گذاری در دوران تورم
خرید و سرمایه گذاری در شرایط تورم بسیار حساس است. تصمیمات آنی و حساب نشده می‌توانند از نظر مالی ضرر‌های سنگینی ایجاد نمایند. تصمیم اشتباه باعث می‌شود درحالیکه همه چیز در حال گران شدن است، دارایی شما ارزش خود را از دست بدهد. به همین سبب باید برخی نکات مهم را در مورد خرید و سرمایه‌گذاری در دوران تورم رعایت نمایید:
قبل از سرمایه گذاری در دوران تورم قیمت تعادلی را محاسبه کنید.
قیمت‌های تعادلی را محاسبه کنید. اگرچه قیمت‌ها در دوران تورم در طولانی مدت صعودی هستند، اینطور نیست که هیچگاه کاهش نیابند. گاهی قیمت آنها دچار اصلاح می‌شود و گاهی نیز تا مدت زیادی راکد می‌ماند تا در سیکل بعدی رشد سهمگینی را آغاز کند. یک خرید با عجله و سرمایه‌گذاری شتابزده می‌تواند ما را در بالاترین قیمت ممکن وارد بازار کند. در این حالت پس از خرید ما قیمت کاهش می‌یابد و مدت‌ها طول می‌کشد تا حتی بتوانیم به اصل پول خود برسیم. بسیار مهم است که بدانیم که هر بازار چه زمانی ارزنده است و در چه زمان و قیمتی می‌توانیم وارد شویم. برای درک بهتر موضوع تصویر زیر را با دقت نگاه کنید:
تصویر بالا قیمت تتر یا همان دلاردیجیتال را در فاصله اواخر سال ۱۴۰۱ تا اوایل سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد. همانطور که می‌دانید قیمت دلار در طول ۶۰ سال گذشتهب طور کلی صعودی بوده‌است. بااینحال این نمودار نشان می‌دهد این صعود کلی باعث نمی‌شود تا ما هرگاه دلار بخریم برنده جنگ با تورم باشیم. براساس این نمودار رشد قیمت در اواحر تابستان ۱۴۰۱ آغاز شده است. بسیاری از افراد با استرس به خرید دلار روی آورده اند و قیمت همینطوررشد داشته است.
نکته اینجاست که زمانی که پول داغ حاصل از تورم وارد یک بازار می‌شود، آنرا بیش از حد رشد می‌دهد. پس از خروج پول از آن بازار قیمت بشدت افت می‌کند. در نمودار بالا متخصصان و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در قیمت حدود ۵۰ تا ۵۳ هزار تومان دلار خود را فروخته‌اند. آنها عموما قبل از اوج گیری قیمت یک بازار، به بازار دیگری کوچ می‌نمایند. افرادی که بدون برنامه ریزی و اطلاعات کافی آن دلار‌ها را از قیمت ۵۰ تا ۵۸ هزار تومان خریده‌بودند باید یکسال صبر می‌کردند تا در اواخر سال ۱۴۰۲ قیمت دوباره به همان حد برسد.
البته این موضوع برای همه صادق نیست. خرید مداوم طلای آبشده، سکه و دلار به چشم یک پس انداز و سرمایه‌گذاری طولانی مدت حتی در این شرایط هم باعث ایجاد زیان نمی‌شود. تصور نمایید شما از همان سال ۱۴۰۱ هر ماه مبلغ مشخصی را به خرید دلار اختصاص می‌دادید. در این حالت در ماه‌هایی که دلار ارزان بود می‌توانستید میزان بیشتری ذخیره نمایید. ازطرف دیگر در اوج قیمت دلار گران کمتری دریافت می‌نمودید. بااینحال برای اشخاصی که برای دوره‌های کوتاه مدت به دنبال سرمایه‌گذاری و خرید در شرایط تورمی هستند اینگونه موارد می‌تواند بسیار دردسرساز باشد.
در دوران تورم برای خرید کالای مورد نظر خود تعلل نکنید.
اینجا صحبت از خرید و سرمایه گذاری برای مقابله با تورم نیست. اگر به یک کالای مصرفی مانند لوازم منزل، رایانه، ملک برای استفاده شخصی، خودرو و … نیاز دارید، در اولین فرصت آن را تهیه نمایید. نگهداشتن پول نقد در حساب بانکی یک اشتباه است. همچنین با توجه به اینکه بازار‌ها همیشه همزمان رشد نمی‌کنند، نگهداشتن پول در بازار موازی نیز می‌تواند به زیان شما باشد. بعنوان مثال ممکن است شما دارایی خود برای خرید خودرو را بصورت دلار در اختیار دارید اما قیمت خودرو بیش از قیمت دلار رشد می‌کند و شما باید خودرو ضعیفتری بخرید.
کاهش تورم به معنای ارزان شدن نیست. این موضوع را در تمام تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ نمایید. تورم را با درصد اعلام می‌کنند و به این معناست که قیمت درحال حاضر نسبت به دوره قبل چقدر افزایش داشته است. زمانی که اقتصاددانان کاهش تورم را اعلام می‌کنند درواقع منظور آنها اینست که افزایش قیمت در این دوره نسبت به افزایش قیمت در دوره قبل کمتر بوده است. بنابراین کاهش تورم به معنای کاهش قیمت‌ها نیست بلکه نشان می‌دهد سرعت افزایش قیمت‌ها کم شده است.
برای در امان ماندن از تورم در طلا سرمایه گذاری کنید.
برای مقابله با تورم از طلا کمک بگیرید. همانطور که گفتیم طلا عموما حداقل به میزان تورم سالانه رشد می‌کند. شما می‌توانید بطور ماهانه بخشی از درآمد خود را بصورت آنلاین به طلای آبشده تبدیل نمایید. به این شکل شما در انتهای سال مقداری طلای آبشده با قیمت متوسط سال پس انداز نموده‌اید. قطعا ارزش این پس انداز در انتهای سال و ابتدای سال بعد شما را هیجانزده خواهد نمود. پلتفرم خرید و فروش آنلاین طلای آبشده پرنیان به شما کمک می‌کند تا هرروز باتوجه به قیمت لحظه‌ای اقدام به خرید و فروش طلا نموده و پس انداز مناسبی برای آینده داشته باشید.
یک نکته بسیار مهم در مورد سرمایه گذاری در طلا در تورم نقد شوندگی آن است. نقد شوندگی به این معناست که چقدر زود می‌توان آن دارایی را به پول نقد تبدیل کرد. ما ممکن است در شرایط‌های خاص بطور ناگهانی به پولمان نیاز داشته باشیم. شاید فرصت بهتری در بازار موازی پیش آمده و یا بنا به دلیلی باید پول نقد در دسترس داشته باشیم. بسیار مهم است که بتوانیم دارایی خود را در زمان مناسب و با قیمت خوب بفروشیم و نیاز به اعمال تخفیف نداشته باشیم. عموما سکه و طلای آبشده نقد شوندگی بسیار بالایی دارند. در پله بعدی دلار قرار می‌گیرد. نقد شوندگی ملک نسبت به سایر بازار‌ها بسیار ضعیف است. فروش آن در برخی شرایط ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد.
تورم چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
قطعا این پاسخ تکراری را شنیده‌اید که به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها تورم می‌گوییم. در طول زندگی نیز بسیار با این مورد برخورد داشته ایم. بطور مثال قیمت گوجه گران می‌شود و تا می‌آییم با میوه فروش بحث کنیم که چرا گران می‌فروشی برنج گران می‌گردد. سپس نوبت به کالا یا خدماتی که خودمات ارائه می‌دهد میدهیم می‌رسد و کمی نفس راحت می‌کشی تا دوباره از گران شدن خودرو بشنویم. این دغدغه در ما ایجاد می‌شود که در زمان تورم چی بخریم و چگونه سرمایه و قدرت خرید خود را حفظ نماییم. در ادامه قطعا این جمله را هم شنیده‌اید که:
در زمان تورم این قیمت کالا و خدمات نیست که بیشتر می‌گردد. درواقع ارزش واحد پول درحال کاهش است.
درک معنای این جمله بسیار به ما کمک می‌کند تا بدانیم چگونه در تورم سرمایه‌گذاری نموده و سطح رفاه خود را حفظ نماییم. اجازه دهید برای توضیح بهتر رابطه ارزش هر واحد پولی با تورم، اقتصاد را به یک کیک بزرگ شکالاتی و خوشمزه جشن تولد تشبیه کنیم. این کیک درواقع نماد تمام کالاها و خدمات قابل صادراتیست که در ناحیه ارزی وجود دارد. منظورمان از ناحیه ارزی قلمروییست که آن واحد پولی در آنجا استفاده می‌گردد و یک بانک مرکزی نیز مسئولیت کنترل اوضاع آن است. بعنوان مثال ریال ایران در کشور ایران مورد استفاده قرارمی‌گیرد درحالیکه یورو در چند کشور اروپایی ارز اصلی است.
زمانی که به تقسیم کیک می‌رسیم، سعی می‌کنیم آن را در برش‌های مساوی در تعدادی ظرف قرار دهیم. نقش هر واحد پولی برای کیک بزرگ اقتصاد هم دقیقا همین است. هر ریال ایران ارزش مشخصی از ثروت ایران زمین را نمایندگی می‌کند. درواقع هر ریال نقش ظرفی را دارد که در آن بخشی از کیک قرار داده می‌شود. اینکه چه میزان پول (ظرف) در یک اقتصاد باشد یکی از مهمترین متغیر‌ها در فرمول تورم است.
رابطه کیک اقتصاد، تورم و ارزش پول
به اینجا رسیدیم که ما برای یک مهمانی تولد کیک خوشمزه‌ای را تدارک دیده‌ایم. حال فرض کنید مهمانان جدیدی وارد مجلس شده‌اند و باید به آنها هم کیک بدهیم. در این حالت ما دو راه حل داریم:
- مقدار کیک را بزرگتر کنیم.
- تعداد ظروف را افزایش دهیم و در هر ظرف مقدار کمتری کیک قرار دهیم.
متاسفانه ما کیک را از قبل آماده نموده‌ایم. تهیه کردن کیک بزرگتر نیز به زمان و منابع بسیار زیادی نیاز دارد و اکنون مجال آن را نداریم. از طرف دیگر مهمانان جدید اکنون اینجا هستند و باید پذیرایی شوند. بنابراین باید در هرظرف مقدار کمتری کیک بگذاریم. درواقع ما همچنان در همه ظرف‌ها کیک می‌گذاریم اما از مقدار کیک هر ظرف کاسته‌ایم. به بیان دیگر هرواحد کیک کوچکتر شده‌است و دیگر مانند سابق ایجاد سیری و لذت نمی‌کند. این همان اتفاقیست که در هنگام تورم برای ارزش پول یک کشور می‌افتد. حجم پول افزایش یافته درحالیکه حجم اقتصاد آنقدر بیشتر نشده است. اینطور به قضیه نگاه کنید که اکنون برای اینکه شخص مثلا ۲۰۰ گرم کیک نوش جان کند باید دوبار پذیرایی شود. درواقع این قیمت گوجه فرنگی یا برنج نیست که زیاد شده، بلکه پول در حساب ماست که پشتوانه کمتری نسبت به قبل دارد.
رابطه تورم با سایر متغیر‌های کلان اقتصادی کلید سرمایه گذاری موفق
در ادامه قصد داریم زمان ورود به سرمایه‌گذاری را با توجه به پیش بینی تورم را مطرح کنیم. حال که مهمانی تمام شده‌است اجازه دهید کمی در وقایع آن دقیقتر شویم. ما یک کیک داشتیم که پخت و توزیع آن بر عهده مردم(بخش خصوصی) دولت و بانک مرکزیست. همانطور که گفتیم این کیک از مجموعه تمام کالا و خدمات قابل صادرات تشکیل شده‌است. بنابراین می‌توان گفت مردم و دولت باهم آن را آماده می‌کنند. نظارت بر توزیع این کیک اما برعهده بانک مرکزیست. یکی از وظیفه‌های مهم این نهاد کنترل متغیر‌های رابطه ریاضی زیر است که رفاه اقتصادی ما به آن گره می‌خورد:
MV=PT
- M; این متغیر نشانگر نقدینگیست. نقدینگی به معنای پولیست که هم اکنون در دست مردم قرار دارد. این میزان می‌تواند پول نقد موجود در دست شما یا سپرده سرمایه‌گذاری شده شما در بانک باشد. در مثال ما نقدینگی تقریبا مترادف با همان ظروفیست که کیک در آنها قرارمی‌گیرد. برای تغییر آن تنها کافیست دستوری صادر شده و مصوبهای اجرا گردد.
- V: سرعت گردش پول نیز بسیار مهم است. البته محاسبه این مورد کمی پیچیده‌است. هرچه سرعت گردش بیشتر باشد نشان می‌دهد افراد کمتر از قبل پول در دست خود نگه داشته و آن را بسرعت به شخص دیگری می‌دهند تا یک دارایی بدست آورند.
- T: در آن سمت مساوی T نشانگر میزان تولید است. البته ما در این مقاله بجای تولید از عبارت کالا و خدمات قابل صادرات استفاده نمودیم. اینکه کدام تعبیر دقیقتر است حقیقتا تاثیری بر بحث ما در مورد سرمایه گذاری در تورم ندارد. این همان اندازه کیک است که به این سادگی‌ها تغییر نمی‌کند.
- P: تورم!
احتمالا اکنون کاملا مشخص است که تورم چگونه زیاد می‌شود. دوطرف تساوی همواره با یکدیگر برابر هستند. دقیقا مانند کیک برای یک مهمانی، افزایش T (یا همان کیک) به سرعت و سادگی اتفاق نمی‌افتد. این افزایش متغیر‌های فراوانی از جمله سرمایه‌گذاری و چشم انداز تورم و … دارد. مشکل اینجاست که متغیر آن سمت مساوی بسیار ناپایدار هستند. M و V برخلاف T بسیار ساده تغییر می‌کنند. قوانین مختلف کشور، شرایط جهانی و حتی تخلفات بظاهر کوچک در بانک‌ها باعث رشد آنها می‌شود. در طرف دیگر اما رشد T بسیار زمان خواهد برد بنابراین این تورم است که افزایش خواهد یافت.
پاسخ به چند سوال مهم در مورد تورم
به زبان ساده افزایش همه قیمت‌ها با فاصله زمانی کوتاه است. به دلایل مختلف اقتصادی میزان پول در دسترس افراد جامعه زیاد می‌گردد. این زیاد شدن مقدار پول اگر همزمان با افزایش میزان و ارزش کالا و خدمات نباشد منجر به افزایش تمام قیمت‌ها در فواصل کوتاه زمانی می‌گردد. به این موضوع تورم می‌گویند که می‌تواند یکی از بیماری‌های مهم اقتصادی باشد. البته بسیاری از بانک‌های مرکزی ترجیح می‌دهند تا همواره مقدار پایینی از تورم (نهایتا ۲ یا ۳ درصد) را در نظام پولی کشورشان حفظ نمایند. بااینحال افزایش تورم از حد کنترل شده عموما آثاری بسیار فراتر از اقتصاد دارد و منجر به تهدیدات اجتماعی و امنیتی می‌گردد.
تورم با گرانی فرق دارد. زمانی که چیزی گرانتر می‌شود درواقع ارزشش نسبت به سایر کالاها و خدمات افزایش یافته است. درحالیکه در زمان بروز تورم این کالا و خدمات نیست که باارزش شده، بلکه واحد پولی درحال از دست دادن ارزش خود است. به همین سبب نگهداشتن آن واحد پولی بدون اینکه عایدی ایجاد کند اشتباه است. همچنین سرمایه گذاری در مواردی که سود کمتر از تورم ایجاد می‌کنند نیز باعث ایجاد ضرر می‌گردد. عموما افراد در سراسر جهان برای نگهداری از ارزش خود به خرید شمش یا طلای آبشده پناه می‌برند. همچنین موارد دیگری مانند ارز، بورس و … نیز می‌توانند به شما برای حفظ ارزش سرمایه کمک کنند.
