ما طلا را نه تنها به عنوان یک زینت، بلکه به عنوان یک سرمایه ارزشمند می‌شناسیم. به همین جهت معاملات آن بخش مهمی از اقتصاد را تشکیل می‌دهد. در این میان، موضوع مالیات معاملات طلا، به ویژه مالیات طلای آبشده، همواره مورد توجه فعالان این حوزه بوده است. خوشبختانه، در حال حاضر خرید و فروش طلای آبشده به طور مستقیم مشمول مالیات برای خریدار نیست. این امر، آن را به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل کرده است. با این وجود، لازم است بدانیم که سایر اشکال خرید طلا، مانند سکه و طلای زینتی، دارای قوانین مالیاتی خاص خود هستند. آگاهی از آنها برای انجام معاملات آگاهانه و جلوگیری از مشکلات احتمالی ضروری است.
در این مقاله، قصد داریم با استناد به قوانین مالیاتی موجود، از جمله قانون مالیات‌های مستقیم، قانون دائمی ارزش افزوده و سامانه مودیان، به بررسی دقیق و جامع موضوع مالیات معاملات طلا، به ویژه خرید آنلاین طلای آبشده، بپردازیم. هدف ما ارائه راهنمایی کامل و کاربردی برای علاقمندان و خریداران طلاست. قطعا پس از مطالعه این مقاله با درک صحیح قوانین، معاملات خود را با اطمینان بیشتری انجام خواهید داد. در ادامه، به تفصیل به مواردی همچون نحوه محاسبه مالیات در انواع معاملات طلا، معافیت‌های مالیاتی احتمالی و نکات مهم قانونی مرتبط با این حوزه در سال ۱۴۰۳ خواهیم پرداخت.
توضیح مختصر و جامع در مورد انواع مالیات در معاملات طلا
بحث‌های حقوقی و حسابداری برای افرادی که در این دو حوزه شاغل نیستند کمی پیچیده بنظر می‌رسند. زمانی که مالیات به میان می‌آید -که ترکیبی از این دو موضوع است- قطعا اکثر ما تلاش می‌کنیم موضوع صحبت را به سمت دیگری ببریم. بااینحال اکنون مجبوریم برای حفاظت از دارایی خود در این مورد اطلاعات کسب نماییم. در ادامه بطور بسیار جامع، خلاصه و ساده انواع مالیات‌های معاملات طلا و سرمایه گذاری در طلای آبشده را بررسی می‌کنیم. با توجه به قوانین مالیاتی سال ۱۴۰۳، قوانین مالیاتی زیر در بازار طلا مطرح هستند:
مالیات بر دارایی (مالیات بر عایدی سرمایه طلا)
باب دوم قانون مالیات مستقیم در مورد مالیات بر دارایی صحبت می‌کند. احتمالا شما نیز در مورد قانون مالیات بر عایدی سرمایه شنیده‌اید. از هر چندوقت کسی در مورد این قانون مصاحبه می‌کند یا نظر می‌دهد. سپس جامعه در تردید و ترس فرو می‌رود که:
- آیا خرید و فروش طلای آبشده مشمول مالیات هستند؟
- قرار است سرمایه گذاری در طلای آبشده یا سکه هزینه مالیاتی داشته باشد؟
- تکلیف معاملات طلا پس از تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
اجازه دهید یکبار برای کل سال ۱۴۰۳ خیال شما را از بابت قانون مالیات بر عایدی سرمایه طلا یا هرنوع مالیات بر دارایی دیگری در حوزه معاملات طلا یا خرید طلای آبشده راحت کنیم. در حال حاضر هیچ قانون مالیاتی در این حوزه وجود ندارد. قانون مالیات بر عایدی سرمایه طلا هنوز فاصله زیادی تا تصویب در مجلس دارد. یک قانون مالیاتی زمانی به اجرا می‌رسد که توسط سازمان امور مالیاتی طی بخشنامه‌ای ابلاغ گردد. عایدی سرمایه حتی هنوز یک قانون نیست. لایحه‌ایست که باید برای تصویب در مجلس، تایید در شورای نگهبان و ابلاغ به دولت بعنوان قانون مسیر زیادی را طی نماید.
البته حتی در صورت تصویب نیز همچنان خطر خاصی معاملات طلا را تهدید نمی‌کند. قانونگذار (به فرض تصویب و اجرایی شدن مالیات بر عایدی سرمایه طلا) حدنصاب‌هایی برای معافیت در نظر گرفته‌است. درواقع اینگونه نیست که شما بابت هرگرم طلای آبشده و یا معامله یک سکه امامی مجبور به پرداخت مالیات باشید.
مالیات بر درآمد طلا
همانطور که گفتیم قصد ما توضیح کوتاه در مورد مالیات‌های متعلق به طلاست. بخش زیادی از قانون مالیات مستقیم در مورد مالیات بر درآمد است. براساس ماده یک قانون مالیات مستقیم، بابت هر درآمدی که در ایران دارید باید پرونده تشکیل داده و اظهارنامه مالیاتی تسلیم نمایید(منبع). شرط استفاده از تمامی تخفیفات، نرخ صفر‌ها و معافیت‌ای مالیاتی تشکیل پرونده و ارائه اظهارنامه مالیاتی است. مالیات بردرآمد باب سوم قانون مالیات مستقیم را تشکیل می‌دهد.
اینکه افراد باید درآمد خود را چگونه و تحت چه شرایطی به اداره مالیات گزارش کنند، جزئیاتی فراتر از صحبت ما دارد. بطور خلاصه اگر طلافروشی ندارید، مالیات بردرآمد مشمول شما نخواهد شد. هیچ گونه مالیات بردرآمدی بابت خرید طلای آبشده یا معاملات آنلاین طلا برای شما تعریف نشده‌است. درواقع قانونگذار کسب سود از طلا را کسب سود از دارایی می‌داند. به همین سبب در باب دارایی و تحت عنوان عایدی سرمایه آن را دنبال می‌کند. البته در موراد خاص مانند خرید سکه از بانک شما مشمول مالیات هستید. اما در مورد معاملات آنلاین طلا یا خرید و فروش طلای آبشده اینطور نیست.
مالیات تکلیفی چیست و چه ربطی به معاملات طلا دارد؟
همانطور که گفتیم ماده ۱ قانون مالیات مستقیم همه درآمد‌های افراد را مشمول مالیات می‌داند. بااینحال در مورد نحوه گرفتن آن روش‌های مختلفی دارد. روشی که ما بطور واضح با آن آشنا هستیم روش مستقیم است. شما هنگام نقل و انتقال خودرو مبلغی را به عنوان مالیات بطور آشکار می‌پردازید. مالیاتی که افراد حقیقی و حقوقی خرداد و تیر هرسال پس از ارائه اظهارنامه مالیاتی پرداخت می‌کنند و … همه نمونه‌های مالیات مستقیم هستند.
در کنار این موضوع قانونگذار مالیات گرفتن از برخی افراد را بردوش افراد دیگری می‌گذارد. بعنوان مثال یک شرکت وظیفه دارد تا هنگام پرداخت حقوق پرسنلش، بخشی از آن را به عنوان مالیات حقوق به جای حساب خودشان به حساب سازمان امور مالیاتی بریزد. اینجا اصطلاحا دریافت این مالیات تکلیف مالیاتی شخص دیگرست. به همین دلیل به آن مالیات تکلیفی می‌گویند. در بسیاری از موارد خرید طلا مالیات دارد، اما شخص دیگری باید آن را از شما بگیرد و به دولت بدهد. درواقع شما بابت آن هیچ مسئولیتی ندارید و حتی ممکن است در جریان آن قرار نگیرید. در ادامه به بررسی یکی از مهمترین مالیات‌های تکلیفی معاملات طلا خواهیم پرداخت.
قانون دائمی ارزش افزوده در مورد طلا
اینجا ماجرا کمی با حالت قبل متفاوت است. مالیات برارزش افزوده طلای آبشده و معاملات طلا چند وجه مختلف دارند. این نکته بسیار مهم را هیچگاه فراموش نکنید که طلا معاف از ارزش افزوده است. شما زمانیکه برای خرید طلای زینتی اقدام می‌کنید مبلغی به عنوان ارزش افزوده می‌پردازید. این مبلغ ارزش افزوده طلا نیست، بلکه ارزش افزوده خدمات طلا سازی و کارمزد طلا فروشیست. به همین دلیل است که هنگام خرید طلای آبشده کسی از شما مالیات برارزش افزوده نمی‌گیرد. زیرا برای ساخت طلای آبشده اجرتی وجود ندارد که مشول این مالیات باشد. شما فقط مقداری طلای بدون اجرت خریده‌اید که قانونا از ارزش افزوده معاف است.
پس در هنگام خرید جواهرات طلا حتما به فاکتور آن دقت نمایید. مبلغ ارزش افزوده نباید ۹ یا ۱۰ درصد کل مبلغ فاکتور طلا باشد. طلافروش تنها اجازه دارد براساس اجرت و کارمزد از شما ۹ یا ۱۰ درصد (۹ برای سال ۱۴۰۳ و ۱۰ برای ۱۴۰۴) را بگیرد.
نکته مهمتر اینکه مالیات برارزش افزوده یک مالیات تکلیفی است که مصرف کننده نهایی آن را می‌پردازد. یعنی فروشنده موظف است آن را از مشتری نهایی گرفته و هر سه ماه یکبار به دولت پرداخت کند. قطعا طلافروشان نیز از این قانون مستثنا نیستند. درواقع این میزانی که به فاکتور شما اضافه می‌گردد به هیچ عنوان سود او نیست. سازمان امور مالیاتی با دقت و تیزبینی تراکنش‌های ورودی فروشندگان طلا را رصد می‌کند. هر سه ماه یکبار نیز باتوجه به همین اطلاعات برای آنها اظهارنامه براوردی ارزش افزوده تنظیم می‌کند تا جای هیچ فرار و کتمانی باقی نگذارد.
مالیات بر ارزش افزوده طلا چقدر است؟
همانطور که می‌دانید میزان مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۳ میزان ۱۰ درصد بوده‌است. در سال‌های آتی این عدد به ۱۳ خواهد رسید. بااینحال در بودجه ۱۴۰۴ نیز همین ۱۰ درصد باقی خواهد ماند. این عدد البته برای صنف طلای آبشده و معاملات طلا در سال ۱۴۰۳ میزان ۱۰ درصد نیست. دقت نمایید که دولت این ۱۰ درصد سال ۱۴۰۳ برای کالا‌های عمومی تعیین نموده‌است(کالا‌های ماده ۷ قانون دائمی ارزش افزوده). کالا‌هایی مانند طلا و پلاتین در گروه دیگری قرار دارند (ماده ۲۶ همان قانون). بنا به تصویب دولت مالیات ارزش افزوده ماده ۲۶ در سال ۱۴۰۳ همان ۹ درصد باقی خواهد ماند. اینجا یک یاداروی و یک نکته مهم را گوشزد می‌کنیم:
نکته مهم: برای فعالان صنف طلا، جواهر و پلاتین موضوع بند ب ماده ۲۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده بر خلاف سال ۱۴۰۳ که ۹ درصد بوده، ده درصد مقرر شده است.
یاداروی: کالای طلا از قانون ارزش افزوده معاف است. این ۹ درصد سال ۱۴۰۳ و یا ۱۰ درصد سال ۱۴۰۴ به اجرت و کارمزد آن تعلق می‌گیرند.
بررسی مالیات روش‌های مخالف معاملات طلا
امیدوارم مطالب بالا تصویر کلی از تکالیف مالیاتی مربوط به طلا را برای شما ایجاد نموده‌باشد. در ادامه بررسی می‌کنیم که در هر مالیات معاملات طلا در هر حالت و پلتفرم چگونه خواهد بود. البته همانطور که نوشتیم، برخی از این مالیات‌ها تکلیفی هستند. اگرچه ما آنها را می‌پردازیم اما مسئولیتی در قبالشان نداریم و بابت آنها جریمه نیز نخواهیم شد.
مالیات خرید جواهرات طلا
خرید جواهرات طلا هیچگونه مسئولیت مالیاتی برای شما ایجاد نمی‌کند. در این معامله طلا شما بعنوان مصرف کننده نهایی محصولی را خریده‌اید. به همین سبب فروشنده موظف است از شما مالیات بر ارزش افزوده دریافت نموده و آن را به دولت بپردازد. اما این مالیات چگونه محاسبه می‌گردد؟ همانطور که می‌دانید خود طلا از پرداخت ارزش افزوده معاف است. بااینحال برای ساخت طلا و رسیدنش به دست شما خذماتی انجام گرفته است که مشمول ارزش افزوده هستند. این خدمات اجرت یا دستمزد طلاساز و سود طلافروش را شامل می‌شوند.
هنگام خرید جواهرات طلا فروشنده باید در فاکتور عیار طلا، وزن آن و و ارزش نهایی طلای خالص را محاسبه نماید. در ادامه او باید اجرت و سود را نیز بطور جداگانه وارد فاکتور نموده و در نهایت مبلغ ارزش افزوده را براساس این دو مورد آخر محاسبه کند.
بیشتر بخوانید:
بهترین برند‌های جواهرات جهان
بولگاری
تیفانی
مالیات طلای آبشده
همانطور که در ابتدای مقاله عرض کردیم، خرید و فروش طلای آبشده هیچگونه مالیاتی برای اشخاص عادی ندارد. این یکی از مهمترین مزایای سرمایه گذاری در طلای آبشده است. البته این در حالتیست که شما طلافروش نباشید. برای طلافروشان اینگونه معامله‌ها قطعا باید در اظهارنامه مستند شوند. بااینحال برای خریداران و سرمایه گذاران خرید طلای آبشده مالیات خاصی وجود ندارد. البته همانطور که گفتیم فروشنده موظف است مالیات برارزش افزوده را در هنگام خرید طلا از مشتری دریافت نماید. ساخت طلای آبشده هیچ اجرتی ندارد. بنابراین مالیات بر ارزش افزوده‌ای نیز بابت آن به طلا تعلق نمی‌گیرد.
از طرف دیگر احتمالا مبلغ بسیار کمی کارمزد خرید و فروش در انی میان وجود داشته باشد. طلافروش موظف است ارزش افزوده این کارمزد مختصر را از شما بگیرد و به دولت بپردازد. بااینحال این عدد آنقدر کوچک است که هیچ تاثیری بر سود سرمایه گذاری شما نخواهد داشت. از طرف دیگر نیز تمام مراحل دریافت، پرداخت و اظهار این مالیات به عهده فروشنده است و شما اصلا متوجه آن نخواهید شد. به همین دلیل است که طلای آبشده برای سرمایه گذاری انتخاب بسیار ماسبی بشمار می‌رود.
مالیات معاملات آنلاین طلای آبشده نیز دقیقا از همین الگو پیروی می‌کند.
مالیات معاملات طلا در قالب خرید و فروش سکه
انواع سکه طلا نیز مانند طلای آبشده برای سرمایه گذاری گزینه‌ای پرطرفداری هستند. با اینحال برخلاف طلای آبشده، مالیات سکه می‌تواند دردسرساز باشد. سکه نیز هزینه‌هایی مانند حق ضرب و … دارد که مشمول ارزش افزوده هستند. اما میزان آن آنقدر نیست که در سرمایه گذاری شما خللی وارد نماید. آنچه می‌تواند دردسرساز شود، مالیات بردرآمد خرید و فروش سکه است.
ماجرا از این قرار است که در سال‌های گذشته بانک مرکزی اقدام به پیش فروش سکه نمود. قیمت این سکه‌ها در زمان تحویل با زمان سفارش تفاوت قابل توجهی داشت که سود مناسبی را به خریداران می‌رساند. از همین رو وزارت اقتصاد در آن سال‌ها افرادی که با این روش صاحب سکه شده‌بودند را مشمول مالیات بردرآمد سکه دانست.
در ادامه نیز دولت هرساله مالیات‌های خاصی را در مورد معامله سکه طلا وضع می‌کند. یکی از مهمترین آنها مالیاتیست که برای خرید سکه از بانک وجود دارد. اگر در حوزه خرید و فروش سکه فعال هستید حتما و با دقت اخبار مالیات سکه را دنبال نمایید. علی الخصوص اگر از بانک سکه می‌خرید باید حتما شرایط و میزان مالیات را در آن زمان استعلام نمایید.
