طلا همیشه در طول تاریخ بشریت بعنوان کالایی گرانبها علاقه انسان ا جلب نموده‌است. این علاقه بی‌پایان به طلا نقش مهمی در سیاست، تجارت و اقتصاد بر دوش این فلز زیبا قرارداده است. هم اکنون بخش مهمی از تبادلات و پایه‌های ثروت انسان‌ها در دنیای مدرن در برپایه طلا هستند. قیمت و تقاضای طلا نیز نقش اساسی در سیاست های پولی، بازارهای مالی و توسعه اقتصادی دارد. این وابستگی طلا را به بخشی ضروری از اقتصاد جهان و جزء جدایی ناپذیر سیاست پولی تبدیل می‌کند. در ادامه این مقاله به ارتباط طلا و پول و همچنین تاثیر بازار طلا بر اقتصاد خواهیم پرداخت.
ارزش دلار آمریکا
قیمت طلا به طور کلی با ارزش دلار آمریکا رابطه معکوس دارد. اگر همه چیز برابر باشد، دلار آمریکا قوی‌تر قیمت طلا را پایینتر و تحت کنترل نگه می‌دارد. در حالی که دلار ضعیف‌تر احتمالاً قیمت طلا را از طریق افزایش تقاضا، افزایش می‌دهد (زیرا زمانی که دلار ضعیف‌تر است، می‌توان طلا بیشتری خریداری کرد). دلیل دیگر این موضوع تمایلات سرمایه گذاران و خریداران کلان طلاست. زمانیکه دلار اصطلاحا ضعیف می‌شود درواقع فدرال رزرو عرضه آن را زیاد کرده است. این خبر به این معنیست که نرخ بهره کاهش یافته است. بنابراین سرمایه گذاران دلار‌های خود را از بانک و اوراق قرضه خارج می‌کنند تا در بازارهای دیگر کسب سود نمایند. عرضه پول نشان این خبر را به کارشناسان مخابره می‌کند که احتمالا تورم در پیش است و به همین دلیل آنها به طلا پناه می‌آورند. افزایش تمایل به خرید طلا به افزایش تقاضا می‌انجامد که به افزایش قیمت طلا می‌انجامد.
اجازه دهید این موضوع را کمی بیشتر توضیح دهیم. دلار نیز در نهایت یک کالاست که عرضه و تقاضایی دارد. تقاضای دلار در جهان تقریبا مشخص و قابل پیش بینی است. عرضه دلار نیز توسط نهاد‌های اقتصادی آمریکا کنترل می‌گردد. از طرف دیگر فعالان اقتصادی برای بدست آوردن دلار باید هزینه‌ای بپردازند. این هزینه همان نرخ بهره آمریکاست. زمانیکه نرخ بهره بالاتر رود به این معناست که تهیه دلار برای شما پرهزینه‌تر خواهد بود. همین موضوع بیشتر نقدینگی سرمایه گذاران بزرگ را در اوراق قرضه دلار جمع می‌کند. به این حالت ارزشمندتر شدن دلار می‌گویند.
از طرف دیگر در برخی موارد نهاد‌های مالی آمریکا ترجیح می‌دهند تا ارزش دلار را کاهش دهند. کاستن از قیمت دلار به این معناست آمریکا که دسترسی به دلار را آسانتر می‌کند. این موضوع برای بازار طلا دو وجه ایجاد می‌کند:
- برخی بنگاه‌های بزرگ اقتصادی برای پوشش ریسک بخشی از سرمایه خود را در دارایی‌های امن و مطمئن سرمایه‌گذاری می‌کنند. زمانیکه نرخ بهره کاهش یابد، درواقع سود آنها از اوراق رضه‌ای که خریده‌اند کمتر می‌گردد. به همین دلیل سرمایه گذاری بر طلا را ترجیح می‌دهند.
- ارزانتر شدن دسترسی به دلار باعث می‌شود افراد منابع بیشتری برای خرید طلا دردسترس داشته باشند. به همین دلیل تقاضا برای خرید طلا بیشتر می‌گردد.
- همانطور گفتیم که زیاد یا کم شدن ارزش دلار یکی از ابزار‌های سیاستگذاران اقتصادی آمریکاست. آنها بطور هفتگی، ماهانه و فصلی در جلساتی تصمیمات و گزارشات خود را منتشر می‌کنند. آنها موظفند بین نرخ بیکاری و تورم عدد بهینه‌ای ایجاد کنند. اینکه بخواهند از ارزش دلار بکاهند درواقع این پیام را به فعالان بازار می‌رساند که قرار است تورم در ماه‌های آینده افزایش یابد. در ادامه توضیح می‌دهیم که تورم چه تاثیری بر قیمت طلا دارد.
تاثیر تورم بر تقاضا و قیمت طلا
تورم ارزش اوراق بهاداری مانند سهام و اوراق قرضه را تضعیف می‌کند.در این هنگام طلا به عنوان روشی برای حفظ ارزش ارزشمندتر می‌گردد. تورم اغلب در نتیجه ناآرامی های اقتصادی رخ می‌دهد. به همین دلیل است که طلا را اغلب به عنوان یک سرمایه گذاری مطمئن برای استفاده در زمان های دشوار، از درگیری های ژئوپلیتیکی گرفته تا ریسک مالی، در نظر گرفته می‌گیرند. زمانی که سرمایه گذاران به ارز اعتماد نکنند، قیمت طلا افزایش می یابد که طبیعی است.
بانک‌های مرکزی نیز از سیاست‌های پولی برای کنترل مقدار پول موجود استفاده می‌کنند. آنها سعی می‌کنند به طیف وسیعی از اهداف، از جمله وضعیت ثابت قیمت‌ها و رشد اقتصاد دست یابند. این روند نیز به شدت تحت تأثیر بخش طلا قرار گرفته است. نرخ تورم یکی از راه‌هایی است که بازار طلا می‌تواند بر سیاست پولی تأثیر بگذارد.
رشد طلا در ایران نیز عموما از میزان درصد سالانه تورم بیشتر بوده است. جدول زیر نرخ تورم در ایران را نشان می‌دهد. همچنین در این جدول شما می‌توانید میزان تغییر قیمت طلا در ابتدای سال نسبت به بیشترین قیمت همان سال را نیز مشاهده نمایید.
| سال | درصد تورم | تغییر قیمت در بازار طلا |
| ۱۴۰۲ | ۴۳.۶ | ۳۲% |
| ۱۴۰۱ | ۴۶.۵ | ۱۲۳% |
| ۱۴۰۰ | ۴۶.۲ | ۴۸% |
| ۱۳۹۹ | ۴۷.۱ | ۱۶۱% |
| ۱۳۹۸ | ۴۱.۲ | ۴۵% |
| ۱۳۹۷ | ۳۱.۲ | ۱۷۱% |
قطعا ما از شنیدن نام تورم دچار استرس می‌شویم. بااینحال بانک‌های مرکزی درصد کمی از تورم را برای اقتصاد ضروری می‌دانند. آنها معتقدند تورم‌های زیر صفر اقتصاد را بی‌تحرک می‌کند. تورم منفی به این معنیست که قیمت‌ها هرسال نسبت به سال قبل کمتر گردند. برخی نظریه پردازان این موضوع را باعث به تاخیر انداختن خرید‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها به امید خرید با قیمت پایینتر می‌دانند. از آنجایی که اکنون در بانک‌های مرکزی بر روی همین پاشنه می‌چرخد، آنها خود را موظف می‌دانند تا همواره درصد پایینی از تورم را در کشور حفظ نمایند. این موضوع یکی از دلایلیست که قیمت طلا در ۶۰ سال گذشته بطور کلی صعودی بوده‌است.
ذخایر بانک‌های مرکزی
بانک‌های مرکزی ارزهای مختلف و طلا را ذخیره می‌کنند. بسیاری از کشورهای جهان ذخایری دارند که عمدتاً از طلا تشکیل شده است. سیاست‌های کلی کشور‌ها تعیین کننده میزان خرید طلای آنها در سال هستند. زمانیکه بانک‌های مرکزی خرید طلا را افزایش می‌دهند قیمت طلا معمولاً افزایش می‌یابد.
دلیل دیگر تمایل بانک‌های مرکزی به خرید طلا نقدشوندگی بالای آن است. آنها می‌توانند بسادگی هرچقدر که بخواهند طلا بخرند و یا بفروشند. همچنین در اختیار داشتن ذخایر قابل اطمینان طلا به دولت‌ها امکان می‌دهد تا در شرایط خاص در بازار مداخله نمایند.
از طرف دیگر طلا در کنار ارزهای رایج نقش مهمی در تبادلات تجاری بین المللی دارد. دراختیار داشتن مقادیر قابل توجه طلا می‌توانتد تبادلات و تهاتر‌های تجاری را در سطح بین الملل تسهیل کند. این موضوع باعث افزایش اعتماد به کشور و نشانه قدرت خواهد بود. البته اینکه یک بانک مرکزی چقدر طلا بخر یا بفروشد تابع شرایط داخلی و اهداف آن موسسه است. یک نکته بسیار مهم دیگر نیز اینست که کدام بانک مرکزی با چه مبلغی دست به خرید و فروش می‌زند. عموما اینطور نیست که همه بانک‌های مرکزی به یک میزان در قیمت طلای جهانی تاثیر داشته باشند.
به گزارش بلومبرگ بانک‌های مرکزی بزرگترین خرید طلا در نیم قرن اخیر را تجربه کرده‌اند. پس از کاهش خرید طلا در سال ۲۰۲۰، سرعت خرید طلا در سال ۲۰۲۱ دوباره افزایش یافت و در سال ۲۰۲۲ دوباره از رکورد ۵۰ ساله گذشت. لطفا در ادامه به جدول میزان طلای بانک مرکزی چین توجه فرمایید.
source: tradingeconomics.com
